Wat is de arena? De arena is de wereld van je vertelling. Het totaal van plaats, tijd en atmosfeer. De arena is dus meer dan de locatie(s) waar een verhaal plaatsvindt. Dat zegt en doet namelijk op zichzelf nog vrij weinig. Taxi Driver, Sex and the City en The Wolf of Wall Street bijvoorbeeld, spelen zich alle drie af in New York, maar de arena’s verschillen wezenlijk van elkaar. Dit komt door de combinatie van plaats, tijd en atmosfeer.
Uit deze voorbeelden wordt al aardig duidelijk hoe belangrijk de arena is voor een vertelling. Het is een cruciaal narratief element; net zo belangrijk als de personages omdát de twee zo sterk verbonden zijn. Taxi Driver is donker/duister, benauwd/beklemmend, vies/groezelig, kortom: het toont ons de rauwe kant van het nachtelijke New York; het New York van oorlogsveteraan en taxichauffeur Travis Bickle. Sex and the City draait om mode, glamour, liefde, vriendschap en gezellig samen lunchen en cocktails drinken. Het is licht, schoon, energiek en kleurrijk. Dit is het New York van succesvolle, moderne vrouwen, zoals de hoofdrolspeelsters. New York is, in de woorden van Carrie, ‘Fabulous’. De arena van The Wolf of Wall Street is de harde en snelle zakenwereld waarbij het gaat om macht, geld en (groot) succes. Het speelt zich hoofdzakelijk af in hoge kantoorgebouwen, op luxe jachten en op de handelsvloer. Hoofdpersoon Jordan Belfort verliest alle realiteit uit het oog en raakt verslaafd aan succes, en aan geld, drugs en seks.
Nooit zomaar een achtergrond
De arena is de ondergrond van een vertelling én van de personage(s). Deze is bij goede films en series dan ook nooit willekeurig gekozen; er is een bedoeling met de arena, die in principe nooit “zomaar een achtergrond” is waartegen het verhaal zich afspeelt. En er moet sprake zijn van een (logische) relatie tussen personage(s) en arena (locatie, tijd en atmosfeer). Een conflict tussen twee mensen in een sterrenrestaurant krijgt een andere lading als we het verplaatsen naar de McDonalds. En in bijvoorbeeld Fargo en The Killing speelt de ijzig koude, noordelijke omgeving een belangrijke rol in het verhaal. Hoe anders zou het voelen als het zich afspeelt op zonnig Hawaii.
De populaire misdaad- detectiveserie Broadchurch speelt zich af aan de kust van Dorset, Zuidwest Engeland. Deze arena werkt voor de vertelling zo goed omdat het een klein dorp is met een gesloten gemeenschap, waar iedereen elkaar kent en waar ogenschijnlijk nooit iets ergs gebeurt, maar waar iedereen geheimen heeft voor elkaar. De kust met zijn imposante kliffen, hoge golven en felgekleurde zonsondergangen, geeft een diepere betekenis aan de vertelling. En het is een prachtige locatie, wat de serie visueel erg aantrekkelijk maakt.
Soorten arena’s Welke arena’s en welke mogelijkheden zijn er?
De arena kan heel specifiek zijn: op de dag dat… (de wereld vergaat, de eerste stap op de maan wordt gezet, JFK wordt doodgeschoten, de Twin Towers worden aangevallen, de Berlijnse muur valt). De klassieker Una Giornata Particolare (“Een bijzondere dag”) van regisseur Ettora Scola speelt zich af op de dag dat Hitler op bezoek is in Rome om een bondgenootschap met de Italiaanse dictator Mussolini te sluiten.
De arena kan bestaan uit “de wereld van”: mode/tijdschrift (Sex and the City, The Devil Wears Prada), sport (Raging Bull, The Wrestler), showbiz (All About Eve, Birdman), journalistiek (Nightcrawler, The Boat that Rocked), muziek (Almost Famous, Walk the Line) de politie/F.B.I. (Silence of the Lambs, Se7en)
De arena kan één groot obstakel zijn: de woestijn (Mad Max), een onbewoonbare planeet (The Martian), een onbewoond eiland (Cast Away) een bootje midden op zee (Life of Pi).
De gesloten arena, waarbij het verhaal zich afspeelt in een (kleine) gesloten ruimte: op een ruimteschip (2001: A Space Odyssey, Gravity, LIFE), in een kamer (Room, Panic Room, Saw, The Hateful Eight), in een trein (Snowpiercer, The Midnight Meat Train), in een grot (The Descent) of zelfs in een kist (Burried).
Opvallend is dat gesloten arena’s (of semi-gesloten arena’s) vaak worden gebruikt in horrorfilms en science fiction. Ze dragen bij aan een gevoel van angst, beklemming, eenzaamheid en/of kwetsbaarheid. De openingsscène van The Shining neemt ons mee op de lange tocht naar het afgelegen hotel, door de besneeuwde bergen. We hebben het misschien niet meteen door, maar we nemen dit gevoel van isolatie (“als er hier iets gebeurt is er écht geen hulp”) mee tijdens het kijken, wat bijdraagt aan de kijkervaring.
De atmosfeer De atmosfeer van je vertelling kan realistisch zijn of onwerkelijk, (bewust) nep of echt, natuurlijk of kunstmatig, duister of licht, warm of koud. Een aantal voorbeelden van films met een zeer opvallende en bijzondere arena, met name wat betreft atmosfeer, zijn:
Melancholia, Lars von Trier
The Grand Budapest Hotel, Wes Anderson
The Shining, Stanley Kubrick
Crimson Peak, Guillermo del Toro
The Neon Demon, Nicolas Winding Refn
Blue Velvet, David Lynch
Donnie Darko, Richard Kelly
Requiem for a Dream, Darren Aronofsky
Moulin Rouge, Baz Luhrmann
Lost in Translation, Sofia Coppola
In The Grand Budapest Hotel staat de sfeer (door het kleurgebruik: zoet en vrolijk rood, roze en paars) in direct contrast met de inhoud van de vertelling, die zich afspeelt tijdens de tweede wereldoorlog. De omgeving van het hotel is veel harder en het kleurrijke hotel is een ‘fijne, veilige plek’ ten opzichte van de buitenwereld.
Het moge duidelijk zijn: met de arena is ontzettend veel mogelijk. Ga er eens heel bewust op letten als je naar een film of serie kijkt of zelf gaat schrijven. Hoe draagt de arena bij aan de vertelling. Waarom speelt het verhaal zich HIER af en nergens anders? Hoe zijn de personages verbonden aan deze arena?